Phương thức chuyển gen Chuyển gen

Hiên nay có nhiều phương thức để chuyển gen cần vào tế bào nhận.

Phương thức hoá học và lý học

Trong cách làm này, gen cần chuyển được chứa (tích hợp) và cấu trúc gọi là ADN tái tổ hợp, sau đó, người ta dùng những hoá chất nhất định để tạo điều kiện thuận lợi cho ADN tái tổ hợp này xâm nhập vào đích.[16][17][18] Để đạt mục đích này, hiện có nhiều phương pháp kỹ thuật khác nhau.

1) Gây sốc nhiệt

Đây là một trong những phương pháp đơn giản nhất. Các tế bào nhận được ủ trong dung dịch chứa canxi clorua (hoặc các cations hóa trị hai) lạnh. Canxi clorua "khoan" màng tế bào, tạo ra các điểm cho phép ADN tái tổ hợp xâm nhập vào. Rồi xung nhiệt (nóng đột ngột) "đẩy" nó phải xâm nhập vào hẳn tế bào qua các "lỗ" đã khoan.

2) Dùng canxi phôtphat

Cũng là một phương pháp đơn giản, sử dụng canxi photphat liên kết ADN tái tổ hợp rồi để phức hợp này xâm nhập vào các tế bào đích như một kiểu phơi nhiễm.[19]

3) Dùng lipôxôm và pôlyme

Dùng liposomespolymers làm vectơ.[16] Lipoxom tích điện dương liên kết chặt với ADN điện âm, còn pôlyme được thiết kế để tương tác với ADN tái tổ hợp, từ đó tạo thành các phức hợp lipoplexes và polyplexes tương ứng, sau đó các tế bào đích sẽ thu nhận.[20][21]

4) Hạt nanô

Cũng đã sử dụng các hạt nano (vô cơ hoặc hữu cơ) được thiết kế thành vectơ để chuyển gen.[22][23]

Ở Việt Nam, một số phương pháp trên đã được gọi chung là phương thức biến nạp.[24]

Chuyển gen nhờ virut

Hình 3: ADN cần (ngoại lai) được tải nạp vào trong tế bào nhận nhờ vecto thuộc loại ADN adenovirus.

Lợi dung khả năng virut có thể tự "tiêm" ADN của nó vào trong tế bào chủ (hình 3), người ta đã tạo ADN tái tổ hợp gồm gen cần đã kết hợp với ADN của virut rồi "đóng gói" vào vỏ của nó. Nó sẽ tự xâm nhập vào tế bào nhận thích hợp (là vật chủ của nó) đem theo gen cần. Phương pháp này có hiệu quả rất cao.[18][25][26] Khi thực hiện quá trình xâm nhập này hộ con người, virut đã sử dụng khả năng tải nạp của nó, nên phương pháp này đã được gọi là chuyển gen nhờ tải nạp.[24]

Trong phương thức sử dụng virut, bắt buộc phải nghiên cứu rất cẩn thận nhằm loại bỏ các gen gây hại của virut gây chết tế bào nhận thường nằm trong một cơ thể có tế bào nhận, thậm chí tạo ra nguy cơ bùng phát dịch rất nguy hiểm.